Οι νέοι ψαράδες μας εξασφαλίζουν καθαρές ελληνικές θάλασσες | Μία πρωτοβουλία του Λευτέρη Αραπάκη

Ένα από τα μεγαλύτερα στοιχήματα της εποχής μας είναι η διατήρηση ενός βιώσιμου θαλάσσιου οικοσυστήματος. Οι ελληνικές θάλασσες διακρίνονται για την εντυπωσιακή τους βιοποικιλότητα, η οποία υπόκειται σε μία πρωτόγνωρη σειρά έντονων πιέσεων με βασικούς άξονες τη ραγδαία μείωση των ιχθυαποθεμάτων και τη αλόγιστη ρύπανση από τόνους πλαστικού.

Η ΕΝΑΛΕΙΑ αποτελεί μια ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία μιας ομάδας νέων, η οποία έχει ως στόχο την ενεργοποίηση των επαγγελματιών της αλιείας και τη συμμετοχή τους σε δράσεις που συμβάλλουν αποφασιστικά στην προστασία της πλούσιας θαλάσσιας χλωρίδας και πανίδας. Με αφορμή την πρόσφατη βράβευσή του από τον ΟΗΕ, επισκεφτήκαμε στον Πειραιά τον συνιδρυτή της ΕΝΑΛΕΙΑ Λευτέρη Αραπάκη, ο οποίος μας παραχώρησε μια πολύ ενδιαφέρουσα και άκρως διαφωτιστική συνέντευξη.

Τι σε έκανε να ασχοληθείς με κάτι τόσο πρωτοποριακό σε μια τόσο νεαρή ηλικία;

Προέρχομαι από οικογένεια ψαράδων, αλλά δεν ήθελα να ασχοληθώ με αυτό το επάγγελμα. Κατέβαινα στο λιμάνι από τα 18 και πούλαγα ψάρια για τον πατέρα μου, ενώ το καλοκαίρι έφτιαχνα τα καΐκια στο Πέραμα. Παράλληλα, σπούδαζα στο τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και τεχνολογίας της ΑΣΟΕΕ, όπου είχα την ευκαιρία να ασχοληθώ λίγο με τη διδασκαλία, κάνοντας corporate training σε πολυεθνικές. Όταν ξεκίνησαν τα capital controls, οι περισσότεροι φίλοι μου έφυγαν στο εξωτερικό και ήρθε η στιγμή που έπρεπε να πάρω μια απόφαση: ή να φύγω κι εγώ ή να μείνω και να κάνω κάτι που έχει πραγματικό νόημα για μένα.

Ο 26χρονος Λευτέρης Αραπάκης, ο μοναδικός Ευρωπαίος που βραβεύτηκε το 2020 από τον ΟΗΕ για τη νεοφυή επαγγελματική σχολή αλιείας ΕΝΑΛΕΙΑ - Young Champions of the Earth | Φωτ.: Fb ENALEIA

Αυτό που με απασχολούσε πολύ εκείνη την περίοδο, μια περίοδο βαθιάς κρίσης, ήταν η ανεργία, την οποία βίωνα πολύ έντονα στον περίγυρό μου. Σε μια συζήτηση με τον πατέρα μου (επαγγελματίας ψαράς) μου ανέφερε με παράπονο ότι δεν μπορεί να βρει προσωπικό για τη δουλειά. Τότε του πρότεινα να απευθυνθεί σε μια σχολή αλιείας κι εκείνος (προς μεγάλη μου έκπληξη) μου είπε ότι δεν υπάρχει τέτοια σχολή! Δεν μπορούσα να το πιστέψω ότι σε μια χώρα σαν την Ελλάδα δεν υπήρχε σχολή αλιείας. Αυτό ήταν!

Η ομάδα της ΕΝΑΛΕΙΑ επί το έργον | fb ENALEIA

Το συζήτησα με ένα φίλο μου και αποφασίσαμε να ανοίξουμε μαζί τη σχολή, διεκδικώντας την πρώτη μας χορηγία (Διάκριση και επιβράβευση με 10.000€ στο διαγωνισμό Blue Growth Piraeus 2016). Ξεκινήσαμε λοιπόν με τη σχολή, εκπαιδεύοντας πάνω από 100 ανέργους, ενώ παράλληλα ασχοληθήκαμε και με τον αλιευτικό τουρισμό σε συνεργασία με τον αξιαγάπητο Γιάννη Αθηναίο (πρόεδρος Αλιευτικού Συλλόγου "Η Νέα Μάκρη")

Πώς έφτασες από τον Πειραιά ως τη Νέα Μάκρη;

Με τον Γιάννη Αθηναίο, πρόεδρο του Αλιευτικού Συλλόγου "Η Νέα Μάκρη" και πρωτοπόρο στον αλιευτικό τουρισμό, γνωριστήκαμε και ιδρύσαμε το Fish Smarter, όπου εκπαιδεύουμε ψαράδες και στον αλιευτικό τουρισμό. Προσφέρουμε και σεμινάρια online, αλλά ειδικά τα καλοκαίρια ταξιδεύουμε με τον Γιάννη, που είναι και ο εκπαιδευτής μας, στα ελληνικά νησιά για να παροτρύνουμε τους ψαράδες να ασχοληθούν με τον αλιευτικό τουρισμό.

Ο εκπαιδευτής της σχολής ΕΝΑΛΕΙΑ και πρόεδρος του Αλιευτικού Συλλόγου "Η Νέα Μάκρη" Γιάννης Αθηναίος στη βάρκα του "Ο Αρμενιστής" | Φωτ.: Fb Armenistis Boat Activities

Η εκπαίδευση διαρκεί μια μέρα, αλλά φροντίζουμε να παρέχουμε την κατάλληλη καθοδήγηση για τους επόμενους μήνες. Σήμερα, έπειτα από 3 σχεδόν χρόνια, υπάρχουν περίπου 100 αλιευτικά σκάφη που ασχολούνται πλέον με τον τουρισμό.

Η ΕΝΑΛΕΙΑ "Αγαπάει Μαραθώνα", έχοντας δημιουργήσει μια όμορφη παραγωγική σχέση τα τελευταία 3 χρόνια με τον Αλιευτικό Σύλλογο "Η Νέα Μάκρη".

Με αυτό τον τρόπο, ο ψαράς μπορεί να βγάζει λιγότερα ψάρια, αλλά να κερδίζει περισσότερα χρήματα αποκομίζοντας επιπλέον εισόδημα από τους τουρίστες. Το κέρδος, πέρα από το οικονομικό, έχει να κάνει και με την αλλαγή στον τρόπο σκέψης των ψαράδων, αφού τα πλάσματα της θάλασσας, όπως για παράδειγμα η φώκια και το δελφίνι, γίνονται πόλος έλξης για τους τουρίστες και σύμμαχός τους, ενώ η αιτία καταστροφής των διχτυών τους περνάει σε δεύτερη μοίρα.

Το λιμανάκι της Νέας Μάκρης | Εναέρια λήψη Χρήστος Μαλέτσικας

Με το λιμάνι της Νέας Μάκρης όσον αφορά τη συλλογή πλαστικού έχουμε μια πιο απομακρυσμένη συνεργασία, καθώς η αλήθεια είναι ότι τα μέρη σας είναι πιο καθαρά. Ανακυκλώνουμε τα δίχτυα των ψαράδων και ανά περιόδους κάνουμε καθαρισμό της θάλασσας με τη βοήθεια δυτών.

Η απόρριψη πλαστικών στη θάλασσα αποτελεί μάστιγα του σύγχρονου πολιτισμού. Με ποιο έναυσμα ξεκίνησες την ενασχόλησή σου με τη συλλογή και την ανακύκλωση πλαστικών;

Στο πρώτο μας ταξίδι παρατήρησα κάτι πρωτόγνωρο. Οι ψαράδες, πέρα από τα ψάρια, μάζευαν απίστευτη ποσότητα πλαστικών, τα οποία τα πετούσαν πίσω στη

Ο Χρήστος Σαράφογλου, υπεύθυνος συλλογής πλαστικού στο Κερατσίνι

θάλασσα! "Δεν είναι δικό μας πρόβλημα", μου είπαν χαρακτηριστικά και δεν είχαν άδικο. Είναι θέμα που αφορά όλους μας. Αυτό ήταν! Με το που πάτησε η σχολή στα πόδια της αναλάβαμε το πρώτο λιμάνι (Ιχθυόσκαλα στο Κερατσίνι) και ξεκινήσαμε τη συνεργασία με τους ψαράδες, με θεαματικά αποτελέσματα. Εμείς τους πληρώνουμε 0,50€ το κιλό, οπότε κατά μέσο όρο ένα καΐκι μπορεί να βγάζει 200€ το μήνα. Αυτό δεν είναι μόνο ένα επιπλέον εισόδημα, αφού πλάθει μια θετική εικόνα γύρω από το επάγγελμα του ψαρά αναφορικά με την οικολογική του ευαισθησία και τη συνειδητοποίηση από μέρους τους του πόσο σημαντικό είναι να έχουμε καθαρές θάλασσες για το άμεσο μέλλον του επαγγέλματός τους. Πλέον συνεργαζόμαστε με ψαράδες σε 13 λιμάνια (1 Ιταλία, 12 Ελλάδα). Σε κάθε λιμάνι υπάρχει κι ένας υπεύθυνος, ενώ ο Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος συντονίζει όλη την ομάδα. Ο Χρήστος Σαράφογλου (νέο μέλος της ομάδας και φοιτητής στην ΑΣΟΕΕ) είναι εδώ όλο το βράδυ και ζυγίζει τα πλαστικά που φέρνουν οι ψαράδες ενώ αναλαμβάνει και τις πληρωμές.

Αλιευτικό σκάφος με τη σημαία του ΕΝΑΛΕΙΑ | Φωτ.: από την επίσκεψή μας στο λιμάνι για τη συνέντευξη με τον Λ. Αραπάκη

Πώς διαχειρίζεστε το πλαστικό που συλλέγουν οι ψαράδες;

Ό,τι πλαστικό μαζεύουν οι ψαράδες από τα βάθη της θάλασσας (οι τράτες φτάνουν σε βάθος τα 1.000 μέτρα) το ανακυκλώνουμε. Ο μέσος όρος του όγκου σε πλαστικά που συλλέγουμε αγγίζει περίπου τους 2 τόνους ανά μήνα. Η μισή ποσότητα παραδίδεται σε ελληνικές εταιρείες ανακύκλωσης, ενώ το υπόλοιπο υλικό μετασχηματίζεται σε προϊόντα!

Σακίδια της Prada κατασκευασμένα από δίχτυα | Prada Re-Nylon Project

Στέλνουμε τα υλικά που συλλέγουμε σε έναν οίκο μόδας στη Μαδρίτη, την Ecoalf που τα μετασχηματίζει σε jackets, σακίδια και Τ-shirts. Τα δίχτυα που συλλέγουμε από τους ψαράδες, όπως για παράδειγμα από τον Γ. Αθηναίο που μας δίνει τα δίχτυα όλου του Αλιευτικού Συλλόγου Νέας Μάκρης, τα στέλνουμε στην ολλανδική περιβαλλοντολογική εταιρεία Healthy Seas για το μετασχηματισμό τους σε σακίδια, μαγιό, κάλτσες και χαλιά!

Ο κολυμβητής αντοχής και υπέρμαχος του καθαρού ωκεανού Lewis Pugh είναι ο μέντορας της ΕΝΑΛΕΙΑ μετά την τελευταία τους βράβευση από τον ΟΗΕ το 2020 | Φωτ.: Olle Nordell

Microplastics

Η απόρριψη πλαστικών, πέρα από τα φανερά προβλήματα που προκαλεί, όπως η μόλυνση της θάλασσας και ο τραυματισμός των θαλάσσιων πλασμάτων, κρύβει έναν ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο.

Το πλαστικό το χρησιμοποιούμε για ένα μικρό χρονικό διάστημα, αλλά στο περιβάλλον θα παραμείνει για εκατοντάδες χρόνια | Για πχ. το φίλτρο του τσιγάρου για 5 έτη, οι πλαστικές σακούλες για 20 έτη, το πλαστικό ποτήρι για 50 έτη ενώ τα δίχτυα έως 600 χρόνια.

Ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους μας εξηγεί η γεωπόνος Κασσάνδρα Κουσούλη, που συναντάμε κυρίως στον ωκεανό είναι η παρουσία των μικροπλαστικών. Τα μικροπλαστικά είναι αόρατα σωματίδια πλαστικών τα οποία εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα μέσω της μόλυνσης των ωκεανών με πλαστικά απορρίμματα, τα οποία με την πάροδο του χρόνου αποσυντίθενται. Σύμφωνα με την Αμερικανική Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας, τα microplastics περιλαμβάνουν κάθε είδος πλαστικό κομμάτι μήκους μικρότερου ή ίσου με πέντε χιλιοστά. Τα ψάρια μπερδεύουν τα σωματίδια αυτά με πλακτόν και έτσι τα καταναλώνουν, με αποτελέσματα να καταλήγουν σε μας, τον άνθρωπο...