Σεισμός και κινητά... Πως συνδέονται;
Έγινε ενημέρωση: 4 Φεβ 2023
Ο σεισμός είναι μια απότομη κίνηση ή δόνηση του στερεού φλοιού της Γης που συνήθως προέρχεται από τη διάρρηξη γεωλογικών στρωμάτων και την απότομη μετατόπιση των δύο τμημάτων κάτω από την επιφάνεια της Γης.
Συγκεκριμένα είναι ένα φυσικό φαινόμενο με το οποίο συνδέονται πολλές έννοιες όπως μέγεθος, εστία, ένταση, επίκεντρο, ρήγμα, σεισμικά κύματα και αναλύονται παρακάτω:
Η εστία του σεισμού είναι η υπόγεια θέση στην οποία γεννιέται ο σεισμός. Το βάθος στο οποίο βρίσκεται η εστία ονομάζεται εστιακό βάθος. Ανάλογα με το εστιακό τους βάθος χωρίζονται σε επιφανειακούς (h<60 km), σε ενδιάμεσου βάθους και σε μεγάλου βάθους (h>300 km).
Το επίκεντρο του σεισμού είναι η περιοχή της επιφάνειας της Γης που βρίσκεται κάθετα πάνω από την εστία.
Τα ρήγματα συνδέονται άμεσα με τη δημιουργία των επιφανειακών σεισμών, γι' αυτό και χαρακτηρίζονται σεισμογόνα ρήγματα.
Το μέγεθος ενός σεισμού μας δείχνει πόση ενέργεια απελευθερώθηκε από την εστία του σεισμού κατά τη στιγμή θραύσης των πετρωμάτων, δηλαδή πόσο ισχυρός είναι ο σεισμός.
Η ένταση ενός σεισμού μας δείχνει τις επιπτώσεις ενός σεισμού σε διαφορετικές θέσεις.
Πώς δημιουργούνται οι σεισμοί;
Οι σεισμοί δημιουργούνται λόγω της ξαφνικής ολίσθησης ενεργών ρηγμάτων, οι συσσωρευμένες τάσεις στην επιφάνεια των οποίων υπερβαίνουν το όριο θραύσης του υλικού.
Ως σεισμική ακολουθία ορίζεται το σύνολο των σεισμών που γεννώνται σε ένα συγκεκριμένο χώρο, σε ένα μικρό χρονικό διάστημα λόγω της δράσης ενός συγκεκριμένου συστήματος ρηγμάτων.
Σχεδόν όλοι οι κύριοι σεισμοί ακολουθούνται από μετασεισμούς, ενώ ορισμένοι έπονται προσεισμών
Εάν σε μία σεισμική ακολουθία δεν διακρίνεται ένας σημαντικά μεγαλύτερος σεισμός από τους υπόλοιπους, η ακολουθία ονομάζεται σμήνος ή σμηνοσειρά.
Πόσο καταστροφικός μπορεί να είναι ένας σεισμός;
Το πόσο καταστροφικός θα είναι ένας σεισμός έχει περισσότερο σχέση με την ένταση και λιγότερο με το μέγεθος. Έτσι εξαρτάται από διάφορες συνθήκες, μεταξύ των οποίων είναι και οι παρακάτω:
Το βάθος της σεισμικής εστίας: Όσο μικρότερο εστιακό βάθος έχει ο σεισμός τόσο μεγαλύτερη ένταση έχει
Η σεισμική επιτάχυνση: Το μέγεθός της επιτάχυνσης εξαρτάται από το έδαφος και για αυτό σε κάθε σεισμό έχουμε διαφορετικές επιταχύνσεις της εδαφικής κίνησης, ανάλογα με την περιοχή. Για παράδειγμα, στο σεισμό του 1999 της Πάρνηθας άλλες επιταχύνσεις είχαμε στη περιοχή της Αθήνας και μεγαλύτερες στην Πάρνηθα.
Η χρονική διάρκεια ενός σεισμού: Οι μεγαλύτεροι σεισμοί διαρκούν περισσότερο όπως ο σεισμός του 1999 στην Πάρνηθα
Το έδαφος: Στα αμμώδη εδάφη έχουμε μεγαλύτερες ζημιές στα κτίρια
Πυκνοκατοικημένη ή αραιοκατοικημένη περιοχή: Οι επιπτώσεις ενός σεισμού σε μια πυκνοκατοικημένη περιοχή θα είναι δραματικά μεγαλύτερες από αυτές σε μια αραιοκατοικημένη. Για παράδειγμα, ο σεισμός της Ρόδου, το 1926, μεγέθους 8 Ρίχτερ, είχε 12 νεκρούς και σχετικά λίγες υλικές ζημιές σε σύγκριση με το σεισμό 5.9 Ρίχτερ, που έγινε στην Πάρνηθα το 1999 στο πυκνοκατοικημένο λεκανοπέδιο της Αθήνας.
Ένας σεισμός προκαλεί μακροσεισμικά αποτελέσματα τα οποία μπορεί να είναι πρωταρχικά ή επακόλουθα και μόνιμα ή παροδικά.
Στα μακροσεισμικά αποτελέσματα κατατάσσονται οι εδαφικές διαρρήξεις, κατολισθήσεις, εδαφικές βαθύνσεις, ρευστοποιήσεις εδαφών, υψομετρικές μεταβολές, το τσουνάμι, οι βλάβες σε κατασκευές κλπ.
Πώς μετριούνται οι σεισμοί;
Οι σεισμοί καταγράφονται από ένα σεισμογραφικό δίκτυο. Κάθε σεισμικός σταθμός στο δίκτυο μετρά τη μετακίνηση του εδάφους στο τόπο εκείνο. Η ολίσθηση του βράχου πάνω από ένα άλλο απελευθερώνει ενέργεια που κάνει το έδαφος να δονείται. Αυτή η δόνηση ωθεί το πλαϊνό τμήμα του εδάφους και το αναγκάζει να δονηθεί. Έτσι συνεχίζεται να διαδίδεται η ενέργεια του σεισμικού κύματος.
Οι σημαντικότεροι τρόποι μέτρησης ενός σεισμού είναι η κλίμακα Mercalli και η κλίμακα Richter. Η κλίμακα Mercalli ασχολείται με τις επιπτώσεις ενός σεισμού σε μια διαδεδομένη περιοχή και χρησιμοποιεί το μέγεθος Μ.
Τα μεγέθη ταξινομούνται ως εξής:
Μεγάλος: M>=8 Σημαντικός: 7<=M<7.9 Ισχυρός: 6<=M<6.9 Μέτριος: 5<=M<5.9 Ασθενής: 4<=M<4.9 Ασήμαντος: 3<=M<3.9 Μικρός: M<3
Αντιθέτως, η κλίμακα Richter είναι η διαδεδομένη λογαριθμική κλίμακα μέτρησης της ενέργειας που εκλύεται κατά τη διάρκεια ενός σεισμού.
Τι είναι το ραδόνιο και πως μας βοηθάει στην περίπτωση των σεισμών;
Το ραδόνιο ένα φυσικό ραδιενεργό αέριο το οποίο είναι άχρωμο, άοσμο, άγευστο και προέρχεται από τη διάσπαση του ραδίου. Αμέσως μετά την παραγωγή του σε ένα υλικό, κινείται σχετικά ελεύθερα και έχει τη δυνατότητα να φτάσει στον αέρα ή στο νερό του άμεσου περιβάλλοντός μας. Όλα τα εδάφη και τα πετρώματα περιέχουν ράδιο και κατά συνέπεια εκπέμπουν ραδόνιο. Έτσι, ο ατμοσφαιρικός αέρας περιέχει πάντα μια μικρή συγκέντρωση ραδονίου.
Μέσω διαφόρων ερευνών που έχουν γίνει σε διάφορες περιοχές του κόσμου διαπιστώθηκε ότι οι αυξημένες συγκεντρώσεις ραδονίου σε μια περιοχή δείχνουν την πιθανότητα σεισμού.
Συγκεκριμένα μερικά 24ωρα πριν από όλους σχεδόν τους σεισμούς μεγαλύτερους των 4,5R σε συγκεκριμένη περιοχή, οι σεισμολόγοι λαμβάνουν ειδοποίηση για αυξημένες συγκεντρώσεις ραδονίου και έτσι προετοιμάζουν τον κόσμο για έναν μεγάλο σεισμό.
Πως μπορούμε να προστατευτούμε μέσω των κινητών μας;
Όλα τα Android κινητά διαθέτουν μικροσκοπικούς αισθητήρες επιτάχυνσης που μπορούν να αντιληφθούν σήματα που υποδεικνύουν ότι μπορεί να συμβαίνει σεισμός. Εάν το κινητό ανιχνεύσει σήματα τότε το στέλνει στον διακομιστή ανίχνευσης σεισμών, μαζί με μια τοποθεσία του σημείου όπου συνέβη ο σεισμός. Στη συνέχεια, ο διακομιστής συνδυάζει πληροφορίες από άλλα κινητά για να υπολογίσει αν συμβαίνει σεισμός. Τότε μέσω της Google στέλνεται ένα προειδοποιητικό μήνυμα στους χρήστες Android οι οποίοι βρίσκονται λίγο πιο μακριά από το επίκεντρο του σεισμού.
Με απλά λόγια, τα άτομα που βρίσκονται μακριά από το επίκεντρο του σεισμού λαμβάνουν το μήνυμα, έστω και 5 δευτερόλεπτα πριν γίνει αισθητός, επειδή η ενέργεια από τον σεισμό αργεί να φτάσει στο σημείο που βρίσκονται. Αυτά τα 5 δευτερόλεπτα μπορεί να αλλάξουν πολλά.
Να σημειωθεί ότι οι χρήστες Android θα πρέπει να έχουν ενεργοποιήσει στις ρυθμίσεις του κινητού τους την έκτακτη ανάγκη ώστε να λάβουν μήνυμα
Εκτός από την βοήθεια της Google υπάρχουν εφαρμογές στο Play Store οι οποίες επίσης στέλνουν προειδοποιητικό μήνυμα μερικά δευτερόλεπτα πριν γίνει αισθητός ο σεισμός στην περιοχή που βρίσκεται ο χρήστης.
Μία από τις εφαρμογές ονομάζεται Earthquake Network και μπορείτε να την κατεβάσετε δωρεάν από το Google Play του κινητού σας.
Για τους χρήστες των iPhone υπάρχουν αντίστοιχες εφαρμογές όπως το My Earthquake alert το οποίο είναι διαθέσιμο στο App Store.
Κασσάνδρα Κουσούλη
Γεωπόνος
Πηγές: oasp.gr/geo.auth.gr/physics4u.gr/magazine.noa.gr/ wikipedia.gr/avgi.gr/eeae.gr/omega.physics.uoi.gr/ethnos.gr/play.google.com