Η Είσοδος στην Πόλη | «Το Καλωσόρισμα» στη Νέα Μάκρη
Η πρώτη επαφή. Και όπως όλοι ξέρουμε αυτή η πρώτη επαφή έχει την ικανότητα να προσδιορίζει και τη μετέπειτα γενικότερη εμπειρία μας αλλά και την εικόνα που μένει όταν απομακρυνθούμε. Δεν ισχύει μόνο στις πόλεις. Την επίδραση της, συναντάμε και στα απλά καθημερινά: από την πρώτη επαφή με κάποιον, την πρώτη εμπειρία στις διακοπές μας, τη είσοδο μας σε ένα εστιατόριο. Ένα «καλωσόρισμα» που συνοψίζει την ανάγκη μας να «χαιρετούμε και να υποδεχόμαστε φιλόξενα κάποιον που μόλις έφτασε ».
Δεν είναι τυχαίο. Η λέξη συντίθεται από τα δύο συστατικά της: το "καλώς" και το "ορίζω". Και η σημασία του ορίζω αλλά και τα σύνθετα και παράγωγα του "προσδιορίζω", "καθορίζω" δηλώνουν ακριβώς αυτό: ότι αυτή η πρώτη επαφή είναι τελικά …καθοριστική. Αναδεικνύει τις αξίες, συνοψίζει τα βασικά μηνύματα και χαρακτηριστικά, θέτει τα όρια, περιγράφει τις δυνατότητες, προσδιορίζει την μοναδικότητα του τόπου. Και παρότι καλωσόρισμα για αυτή την μία επίσκεψη είναι ταυτόχρονα και η πρόσκληση για την επόμενη.
Η πόλη της Νέα Μάκρης, η μεγαλύτερη του Δήμου Μαραθώνα, σε κεντρικό σημείο της έκτασης του Δήμου, εκτιμάται ότι έχει 20.000 μόνιμους κατοίκους που τους καλοκαιρινούς μήνες φτάνουν στις 60.000. Η απογραφή του 2021 θα επιβεβαιώσει τα νέα στοιχεία και θα τεκμηριώσει την μεγάλη ανάπτυξη που έχει η πόλη από την ίδρυση της το 1924, με την έλευση των πρώτων προσφύγων από τη Μικρά Ασία. Μία εντυπωσιακή πορεία δημιουργίας εάν σκεφτεί κανείς τις ιδιαίτερες συνθήκες της εποχής και τις πολλές δυσκολίες που συνάντησαν οι πρόσφυγες από την μορφολογία της περιοχής. Όμως πέρα από την ιστορία της (που αξίζει πολλά και ξεχωριστά άρθρα για να την αναλύσουμε), η Νέα Μάκρη είναι σήμερα σταυροδρόμι και προορισμός.
Σταυροδρόμι & Προορισμός
Προορισμός, διότι αποτελεί αγαπημένο τόπο αναψυχής και επίσκεψης για τους περισσότερους από το σύνολο των 4.000.000 κατοίκων της Αθήνας. Σταυροδρόμι (και δυστυχώς με γρήγορη διέλευση), με δύο εισόδους για τους επισκέπτες της Αθήνας, μία από τη Ραφήνα και μία δεύτερη από το Διόνυσο. Έτσι κάθε χρόνο η Νέα Μάκρη καταγράφει έναν σημαντικότατo όγκο διελεύσεων από κατοίκους Αθηνών με το μοναδικό πευκοδάσος του Σχοινιά να είναι ο κύριος (δυστυχώς) λόγος. Στο σύνολο αυτών των επισκεπτών πρέπει να απευθύνουμε το καλωσόρισμα για να τους καλέσουμε να επισκεφτούν την πόλη της Νέας Μάκρης και όχι μόνο.
Να μετατρέψουμε την απλή διέλευση σε παραμονή και κατανάλωση στην τοπική οικονομία.
Αυτό που αποκαλούμε Ποσοστό Μετατρεψιμότητας (Conversion Rate) και δηλώνει πόση από τη διερχόμενη κίνηση καταφέραμε να μετατρέψουμε σε όφελος για τη Νέα Μάκρη και τις υπόλοιπες περιοχές τους δήμου μας, όπως το χωριό του Μαραθώνα, το Γραμματικό και το Μάτι. Και αυτό το ποσοστό κάθε χρόνο να μεγαλώνει. Και βέβαια να μεγαλώνει ποιοτικά, ελκύοντας επισκέπτες με ευαισθησία στο καλαίσθητο, που είναι σε θέση να βοηθήσουν την τοπική οικονομία με διάφορες μορφές κατανάλωσης, διασκέδασης, αναψυχής.
Η είσοδος σαν σημείο αναφοράς
Το ιστορικό βάθος του Μαραθώνα (τοπολογία, Μάχη του Μαραθώνα, αρχαιολογικοί χώροι, μουσεία),
το Μαραθώνιο αγώνισμα (με την μοναδική παγκόσμια αναγνωσιμότητα),
το περιβαλλοντολογικό αποτύπωμα (περιοχές Natura, δάση, ορεινοί όγκοι, θάλασσες),
η προσφυγική ιστορία της Νέας Μάκρης (τραγικό κεφάλαιο ειδικά στην σημαδιακή επέτειο των 100 χρόνων, αλλά και η δημιουργικότητα των προσφύγων με την γρήγορη ανάπτυξη, εργοστάσιο Πορσελάνης),
ο πρωτογενής τομέας (η αλλιώς ο «κήπος» της Αθήνας)
η μοναδική Λίμνη του Μαραθώνα
διαμορφώνουν μία μοναδική ταυτότητα για την Πόλη.
Αλλά και η πρόσφατη τραγωδία στο Μάτι (2018), άφησε το αποτύπωμα της και δεν θα ξεχαστεί. Σημάδεψε την περιοχή με αδικαιολόγητους θανάτους και καταστροφή στο περιβάλλον ειδικά στην είσοδο της πόλης. Ο τρόπος που θα το αντιμετωπίσουμε (ανακατασκευή της περιοχής με τα σχέδια πόλης και κατασκευή μνημείων για τους ανθρώπους που χάθηκαν) θα σημαδέψει την περιοχή, και θα αποτελεί εφεξής τμήμα της ιστορίας της.
Αναζητούμε εκείνο το Βrand για τον Μαραθώνα και την πόλη της Νέας Μάκρης που θα μετατρέψει την "άυλη αξία" σε ορατή. Θα δημιουργήσει το αφήγημα που θα συμπυκνώνει την αξία αυτή και τα θέλω της περιοχής. Αυτό το μήνυμα να είναι το κεντρικό του καλωσορίσματος αλλά και την εικόνας που θα κρατήσει ο επισκέπτης φεύγοντας. Αυτό το Place Branding είναι το πρώτο βήμα και αξίζει μία μεγαλύτερη ανάλυση σε επόμενα άρθρα.
Η είσοδος στην πόλη. Η πρώτη επαφή. Τα πρώτα μηνύματα.
Η παρούσα κατάσταση δυστυχώς δεν έχει καμία σχέση με αυτό που θα θέλαμε σαν ένα βασικό αφήγημα της πόλης. Μία άχρωμη ευθεία δρόμου ταχείας κυκλοφορίας συνδέει την Παμμακάριστο με την Πλατεία της Νέας Μάκρης και συνεχίζει μέχρι την άλλη και δεύτερη είσοδο της Λ. Διονύσου. Μας θυμίζει την ταχύτητα (με αποτέλεσμα την προχειρότητά σχεδιασμού) με την οποία κατασκευάστηκε η λεωφόρος αυτή παραμονή (τελευταία στιγμή δηλαδή!) των Ολυμπιακών της Αθήνας (2004). Αλλά και η είσοδος από το Διόνυσο καταλήγει σε ένα άνευρο σταυροδρόμι όπου ο επισκέπτης αναζητά την οδό διαφυγής και όχι παραμονής.
Παντελής έλλειψη φύτευσης της κεντρικής νησίδας και των πεζοδρομίων, έλλειψη σήμανσης, ανεπαρκής φωτισμός, κτιριακό απόθεμα σε κακή κατάσταση. Όλα ωθούν στην κατά το δυνατόν γρηγορότερη διέλευση του επισκέπτη και φυσικά με ελάχιστη όρεξη για εξερεύνηση της πόλης. Τελικά ο στόχος της Μετατροπής της Διέλευσης σε Παραμονή παραμένει ακόμα μακρινός...
Μικρές εφικτές παρεμβάσεις
Στην εποχή της ταχύτητας και της εικόνας, πρέπει να σκεφτούμε πολλές "μικρές νίκες" δηλαδή μικρές παρεμβάσεις που όμως θα είναι σε θέση να αλλάξουν την γωνία που βλέπουμε τα πράγματα. Έτσι σταδιακά ο διερχόμενος επισκέπτης θα αποκτά μία θετική εντύπωση για την πόλη. Μια φύτευση της κεντρικής νησίδας (στην θέση της τώρα απρόσωπης με μπετόν και ασυντήρητα κάγκελα) θα κάνει αμέσως μία μεγάλη διαφορά. Αντίστοιχες επεμβάσεις σε άλλες ελληνικές πόλεις (π.χ. Ηράκλειο Κρήτης) αλλάζουν την εικόνα ενώ ο υπόλοιπος περιβάλλον χώρος δεν άλλαξε ακόμα. Έργα τέχνης (γλυπτά) σηματοδοτούν μία πόλη με σεβασμό στην ιστορία της αλλά και στο πνεύμα (π.χ. στο Πικέρμι δεσπόζει στην κεντρική νησίδα έργο που αναπαριστά δρομέα του Μαραθωνίου). Φωτιστικά χαμηλής κατανάλωσης αλλά με ιδιαίτερο σχεδιασμό σε συγκεκριμένα σημεία θα τόνιζαν την ευαισθησία στην πράσινη ανάπτυξη.
Ποια εντύπωση θ' αποκόμιζε ο επισκέπτης εάν οι είσοδοι στην πόλη έμοιαζαν με αυτές τις φωτογραφίες που ακολουθούν; Πιστεύουμε ότι είναι δυνατό μια τέτοια νέα διαμόρφωση να αλλάξει την εντύπωση που αποκτά ο διερχόμενος για την περιοχή; Ποιες προσθήκες θα χρειάζονταν επιπλέον ώστε να αναδείξουμε το αφήγημα (place branding) που θέλουμε να προβάλλουμε; Και τέλος, ποια θα είναι και η (θετική) επίδραση στους κατοίκους του Δήμου σαν όλους εμάς στην αγάπη για το δημόσιο χώρο του τόπου μας;
Και αυτές οι ιδέες είναι απολύτως εφικτές να υλοποιηθούν σήμερα: η Περιφέρεια Αττικής έχει ήδη δεσμεύσει (όπως φαίνεται στον ακόλουθο Πίνακα 1), στον προϋπολογισμό της (2022) το σημαντικό ποσό των 552.663 ΕΥΡΩ για τη «Ανάπλαση της Κεντρικής Νησίδας επί της Λ. Μαραθώνος (Λ. Διονύσου-Οδός Παπαπολίτη)». Εκκρεμεί η υλοποίηση.
Πίνακας 1. Προϋπολογισμός Περιφέρειας (Πηγή: www.poreiapraxis.gr)
Ο δημόσιος χώρος
Συχνά ισχυριζόμαστε ότι ο δημόσιος χώρος είναι ο καθρέφτης μιας κοινωνίας και αντανακλά τις προτεραιότητες της. Σε αντιπαράθεση με τον ιδιωτικό χώρο, στο οποίο έχουμε απόλυτη προτεραιότητα, στην χώρα μας εμφανίζεται το φαινόμενο ο δημόσιος χώρος να μην μας αφορά. Το βέβαιο είναι ότι έχει ήδη αρχίσει η μεγάλη συζήτηση που αφορά στην επίδραση του δημόσιου χώρου στην ψυχολογία και στην παραγωγικότητα των ανθρώπων. Και είναι αλήθεια ότι ο ωραία σχεδιασμένος δημόσιος χώρος ασκεί θετική επίδραση και μπορεί να αλλάξει συμπεριφορές.
Με την αναδιαμόρφωση της εισόδου της πόλης της Νέας Μάκρης με μικρές και εφικτές παρεμβάσεις θα κάνουμε ένα πρώτο βήμα: συμπυκνώνουμε το βασικά αφήγημα με τις αξίες της περιοχής μας που θέλουμε να προβάλλουμε, και αλλάζουμε την οπτική του επισκέπτη. Αλλά όχι μόνο. Εκπέμπουμε και το μήνυμα στους κατοίκους ότι η σημασία στη βελτίωση του δημόσιου χώρου μας έχει προτεραιότητα.
Γιώργος Ζενζεφίλης
Ευχαριστώ τους συνεργάτες εθελοντές Χρήστο Μαλέτσικα για τη drone φωτογράφιση και την Μάρα Μανωλακάκη για την επεξεργασία.