Ο Ρωμαϊκός Μαραθώνας | Η αμύθητη περιουσία του Ηρώδη του Αττικού

Sofia Beroukli
πριν από 4 ημέρες
διαβάστηκε 4 λεπτά

Κατά την διάρκεια της ρωμαϊκής περιόδου ( 27 π.Χ.- 395 μ.Χ.) το τοπίο του Μαραθώνα σημαδεύτηκε όπως και η υπόλοιπη Αθήνα από την παρουσία ενός συγκεκριμένου ανθρώπου: του Ηρώδη του Αττικού. Ο Τιβέριος Κλαύδιος Αττικός Ηρώδης, όπως ήταν το πλήρες το όνομά του, γεννήθηκε στον Μαραθώνα το 101\102 μ.Χ. και εκεί πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του μέχρι και το θάνατο του το 177\178 μ. Χ. Επρόκειτο για έναν βαθύπλουτο Αθηναίο που έγινε επίσης ύπατος στην Ρώμη και ανέπτυξε στενές σχέσεις με την ρωμαϊκή ελίτ. Χρηματοδότησε έργα σε όλη την Αθήνα και σε άλλες πόλεις, αλλά το συγκεκριμένο άρθρο θα επικεντρωθεί σε ότι αφορά τον Μαραθώνα.

ηρώδης ο αττικός — Πορτρέτο του Ηρώδη του Αττικού - 161 μ.Χ.

Τα δύο κύρια μνημεία τα οποία πρόσθεσε στο αρχαιολογικό τοπίο του Μαραθώνα ο Ηρώδης είναι το ιερό των Αιγυπτίων θεών στην Μπρέξιζα και η πολυτελής κατοικία του, η οποία τοποθετούνταν μέχρι σήμερα από τους αρχαιολόγους σε μία έκταση 680 στρεμμάτων που φέρει το όνομα « Μάντρα της Γριάς». Μία επιγραφή που αποτελεί ένα από τα τελευταία και πιο κρίσιμα αρχαιολογικά ευρήματα στην περιοχή, ήρθε για να ρίξει φως στην ακριβής τοποθεσία και οριοθέτηση της κτηματικής περιουσίας του Ηρώδη.

αιγυπτιακό ιερό μπρεξίζας μαραθώνα — Το ιερό στην Μπρέξιζα | Φωτ.: Haanity drone

Η πολυτελής κατοικία του Ηρώδη του Αττικού και της γυναίκας του Ρηγίλλας | Η «Μάντρα της Γριάς»

Η πολύ σημαντική αυτή επιγραφή βρέθηκε κοντά στην εκκλησία των Αγίων Παρασκευής και Κυριακής του κτήματος Μπενάκη. Πρόκειται για έναν μαρμάρινο ορθοστάτη αναθηματικού μνημείου, ύψους 1.60 μ. και πλάτους 0,72 μ. και έχει πάνω της χαραγμένη επιγραφή 19 στίχων σε ιαμβικό τρίμετρο. Η επιγραφή χρονολογείται ανάμεσα στον θάνατο του Αττικού, του πατέρα του Ηρώδη (138 μ.Χ.) και στον γάμο του Ηρώδη με την γυναίκα του Ρήγιλλα (143 μ. Χ.). Μας παρέχει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τις καλλιέργειες που φιλοξενούσε το κτήμα του Ηρώδη και για τον τρόπο που ήρθε στην κυριαρχία του, αλλά και για την ακριβή θέση και τοποθεσία του.

Ξεκαθαρίζεται δηλαδή ότι η ήδη γνωστή θέση με το όνομα «Μάντρα της Γριάς», η οποία είναι τειχισμένη και βρίσκεται δυτικά του βουνού Κοτρώνι, μεταξύ Αυλώνας και Οινόης, ανήκε στην γυναίκα του Ηρώδη, την Ρήγιλλα. Στον Ηρώδη ανήκε ο χώρος που βρισκόταν εκτός του αρχαίου φράχτη και απλώνονταν ανατολικά και δυτικά του βουνού Κοτρώνι, μέχρι την πεδιάδα του Αυλώνα στο Κάτω Σούλι ως και τον Βαρνάβα, ενώ εκτείνονταν και προς τον νότο στην περιοχή Βρανά και του μικρού έλους της Μπρεξίζας.

Το Ιερό των Αιγυπτίων Θεών | «Το Νησί»

Στο ανατολικό τμήμα του Μικρού Έλους της Μπρεξίζας βρίσκεται και το Ιερό των Αιγυπτίων Θεών, στο οποίο αναφέρθηκα και πριν, η ίδρυση του οποίου έχει αποδοθεί επίσης στον Ηρώδη τον Αττικού και χρονολογείται περί το 150-160 μ.Χ. Οι αρχαιότητες στο έλος είχαν ήδη παρατηρηθεί από τους ξένους περιηγητές, οι οποίοι ονόμαζαν την θέση «το Νησί», ενώ συστηματικές ανασκαφές ξεκίνησαν από το 2001. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως ένα εκτεταμένο συγκρότημα ιερού, το οποίο περιλαμβάνει πολλά οικοδομήματα, πολυτελές λουτρό και προς τα νότια μεγάλη ελλειψοειδή δεξαμενή.

Το ιερό είναι αφιερωμένο στην λατρεία τριών Αιγυπτίων θεών: στον Σάραπι, εξελληνισμένη μορφή του θεού Όσιρι, στην Ίσιδα και στον γιο τους Ώρο. Μέσα στα συγκροτήματα του ιερού βρέθηκαν μεταξύ άλλων μαρμάρινο άγαλμα της θεάς Ίσιδας, αιγυπτιάζουσα Σφίγγα, πήλινοι λαχνοί με ανάγλυφες παραστάσεις Σάραπι και Ίσιδας καθώς και μαρμάρινα γεράκια- Ώροι. Νότια του ιερού εκτείνεται το πολυτελές λουτρό-βαλανείο, όπου λάμβανε χώρο ο καθαρμός των επισκεπτών πριν την τέλεση των τελετών και θύμιζε ως προς την αρχιτεκτονική τις ρωμαϊκές θέρμες σε μικρογραφία. Αυτήν την στιγμή πολλά ευρήματα από τα κινητά ευρήματα στο ιερό εκτίθενται στο σχετικά νέο μουσείο του Μαραθώνα.

μουσείο μαραθώνα — Μουσείο του Μαραθώνα: άποψη της αίθουσας ευρημάτων από το ιερό των Αιγυπτίων θεών στην Μπρεξίζα Νέας Μάκρης - Μαραθώνα.

Ο Τύμβος των Μαραθωνομάχων

Τέλος, σε ένα άρθρο που αναφέρεται στην ρωμαϊκή αρχαιολογική φάση του Μαραθώνα και ιδιαιτέρα στον Ηρώδη τον Αττικό, ο οποίος την σημάδευσε, δεν μπορώ να μην αναφερθώ και στον Τύμβο των Μαραθωνομάχων που βρέθηκε στην περιοχή. Σύμφωνα με τα τελευταία αρχαιολογικά ευρήματα ανήκει σε εποχή μεταγενέστερη της μάχης και συγκεκριμένα έγινε με πρωτοβουλία του Ηρώδη του Αττικού! Το γεγονός ότι ο Τύμβος των Μαραθωνομάχων είναι μεταγενέστερος της κλασικής εποχής ( 5ος αιώνας π. Χ.), είναι πως η ύπαρξη του τύμβου δεν αναφέρεται καθόλου στον Παυσανία, καθώς και την σύνθεση του, η οποία υποδεικνύει ότι ο τύμβος περιλαμβάνει όστρακα κεραμικής από την Πρωτοελλαδική μέχρι και τα μεταγενέστερα χρόνια. Η εύρεση μίας στήλης με τα ονόματα πεσόντων στα Μηδικά στην έπαυλη του Ηρώδη στην Κυνουρία από τους αρχαιολόγους Θεόδωρο και Δρα. Γιώργο Σπυρόπουλο, καθώς και η εύρεση ενός πορτρέτου του Ηρώδη κοντά στον τύμβο, επιβεβαιώνει την σχέση του με το μνημείο. Φαίνεται ότι ο Ηρώδης μετέφερε στην έπαυλη του στην Κυνουρία την στήλη σε μία ένδειξη προγονολατρείας. Έτσι συνέδεσε για πάντα την έπαυλη του με την ιστορία του τόπου της γέννησης του Μαραθώνα!