Τα "επικίνδυνα" φίδια μας
Έγινε ενημέρωση: 4 Ιαν 2021
Τα φίδια ανήκουν στα ερπετά και είναι γενικά ψυχρόαιμα, σαρκοφάγα και ωοτόκα (γεννούν αμνιακά – μαλακά αυγά χωρίς σκληρό κέλυφος). Δεν ακούνε και δεν βλέπουνε καλά, έχουν όμως ένα είδος συστήματος που έχουν αναπτύξει στον εγκέφαλό τους και χάρις σε αυτό μπορούν να αισθάνονται τους ήχους κοντά τους, αρκεί αυτοί να είναι χαμηλών συχνοτήτων. Η όσφρησή τους είναι εξαιρετική και αντικαθιστά πρακτικά την ελλειπή τους όραση και ακοή και τα βοηθάει να αντιλαμβάνονται τα θηράματα αλλά και τους θηρευτές τους.
Μια ακόμα αίσθηση που έχουν αναπτύξει τα φίδια είναι η ηλεκτροστατική αίσθηση, κατά την οποία παράγουν και διατηρούν στατικό ηλεκτρισμό έως 1000 Volt (σέρνοντας το σώμα τους σε ξηρό έδαφος) και μπορούν να το χρησιμοποιήσουν για να κυνηγούν καθοδηγούμενα από ηλεκτροστατικά ίχνη στο διάβα τους καθώς και για να ελίσσονται ανάμεσα σε εμπόδια όταν δε μπορούν να δουν. Για παράδειγμα ο κροταλίας μπορεί και φορτίζεται κινώντας μόνο το κρόταλο στην ουρά του που παράγει έως και 100 Volt τάση.
Γενικά τα φίδια στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται τους θερινούς μήνες, από αρχές Απριλίου μέχρι τέλη Οκτωβρίου. Από τον Νοέμβριο μέχρι τον Μάρτιο βρίσκονται σε χειμερία νάρκη και διαχειμάζουν σε κρυψώνες. Υπάρχουν πολλά είδη φιδιών και μόνο λίγα είναι δηλητηριώδη και επικίνδυνα και για τον άνθρωπο. Συγκεκριμένα υπάρχουν δύο κατηγορίες φιδιών με δηλητήριο. Τα φίδια με δηλητήριο στα δύο μπροστινά δόντια και τα φίδια με δηλητήριο στα πίσω δόντια της γνάθου. Τα φίδια με δηλητήριο στα δύο μπροστινά δόντια είναι τα πιο επικίνδυνα και είναι αυτά που μπορεί να δημιουργήσουν σοβαρό πρόβλημα υγείας αν δαγκώσουν έναν άνθρωπο.
Κατηγορίες φιδιών στην Ελλάδα
1. Τα φίδια με δηλητήριο στα δύο μπροστινά δόντια: Οχιές
Τα είδη της Οχιάς που ενδημούν στην χώρα μας είναι η Κοινή Οχιά (Vipera ammodytes), η Οθωμανική Οχιά (Vipera xanthina), η Οχιά της Μήλου (Vipera lebetina), ο Αστρίτης (Vipera berus) και η Μικρή Οχιά (Vipera ursinii). Όλες οι Οχιές θεωρούνται προστατευόμενα είδη από την Ελληνική και την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία.
2. Τα φίδια με δηλητήριο στα πίσω δόντια της γνάθου: Μαυρόφιδο, Αγιόφιδο
Το δάγκωμά τους έχει δηλητήριο αλλά δεν είναι επικίνδυνο. Γενικά τα δαγκώματα από αυτά τα φίδια στον άνθρωπο προκαλούν ένα ελαφρύ πρήξιμο και ίσως χαμηλό πυρετό (Μαυρόφιδο Malpolon insignitus και Αγιόφιδο Telescopus fallax).
3. Τα φίδια χωρίς δηλητήριο
Είναι τελείως ακίνδυνα για τον άνθρωπο. Τα είδη των φιδιών χωρίς δηλητήριο είναι πάρα πολλά στην Ελλάδα. Ενδεικτικά είναι: ο Λαφιάτης Elaphe quatuorlineata, η Σαΐτα Coluber najadum, η Δενδρογαλιά Hierophis gemonensis, το Σπιτόφιδο Elaphe situla, o Λαφίτης του Ασκληπιού Zamenis longissimus, o Στεφανοφόρος Coronella austriaca και τα Νερόφιδα Natrix spp.
Τα φίδια μετά το δάγκωμα αφήνουν σημάδι. Πως μπορούμε να καταλάβουμε αν ήταν δηλητηριώδες;
Τα φίδια με δηλητήριο στα δύο μπροστινά δόντια αφήνουν σημάδι με δύο χαρακτηριστικές τρύπες που δημιουργούνται από τα δύο μπροστινά μακριά δόντια (εκκρίνουν το δηλητήριο)
Τα φίδια με δηλητήριο στα πίσω δόντια αφήνουν ένα σημάδι σαν γδάρσιμο
Τα μη δηλητηριώδη φίδια αφήνουν μετά το δάγκωμα ένα σημάδι σαν πέταλο που είναι το αποτύπωμα από τα δόντια τους
Τι κάνω αν με δαγκώσει φίδι;
Τα συμπτώματα από το δάγκωμα Οχιάς μπορεί να είναι:
Δημιουργία οιδήματος και έντονος πόνος γύρω από το δάγκωμα
Αιμμοραγία στην περιοχή του δαγκώματος
Μούδιασμα, ίσως και μερική παράλυση της περιοχής
Ταχυπαλμία και χαμηλή αρτηριακή πίεση
Δυσκολία στην αναπνοή
Ζάλη και έντονη δυσαρέσκεια
Έλλειψη σωματικής και ψυχικής δύναμης
Υπερίδρωση
Πυρετός
Μυϊκοί σπασμοί
Παραισθήσεις
Πονοκέφαλος
Ο ασθενής πρέπει να γνωρίζει ότι δεν βρίσκετε σε κίνδυνο η ζωή του, για να παραμένει ψύχραιμος. Έχει υπολογιστεί πως η θνησιμότητα στα καταγεγραμμένα συμβάντα δαγκωμάτων από Οχιές όπου το θύμα εισάγεται σε Νοσοκομείο είναι μόλις 0,3%. Αυτό σημαίνει πως ο θάνατος από δάγκωμα οχιάς είναι πολύ σπάνιος. Στο θύμα θα πρέπει να παρασχεθούν έγκαιρα οι πρώτες βοήθειες και στη συνέχεια να λάβει νοσοκομειακή περίθαλψη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα φίδια φοβούνται τον άνθρωπο και επιτίθενται μόνο αν ενοχληθούν ή πατηθούν.
Η Ελληνική Νομοθεσία απαγορεύει τη θανάτωση ή το κυνήγι των φιδιών και οι παραβάτες τιμωρούνται με πολύ αυστηρά πρόστιμα.
Πολλά φίδια που ενδημούν στην Ελλάδα όπως η Οχιά της Μήλου (Vipera lebetina) και η Mικρή Οχιά (Vipera ursinii) έχουν χαρακτηριστεί από τον διεθνή οργανισμό International Union for Conservation of Nature (IUCN) ως είδη ευάλωτα (Vulnerable) δηλαδή είδη που αν δεν βελτιωθούν οι συνθήκες διαβίωσης και αναπαραγωγής τους, θα απειληθούν με εξαφάνιση.
Σε τι μας χρησιμεύουν τα φίδια;
Εκτός από το ρόλο τους και τη χρησιμότητά τους στο φυσικό περιβάλλον, τα φίδια παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στη ζωή του ανθρώπου:
Προστατεύουν τις καλλιέργειες και τις απαλλάσσουν από τους εχθρούς τους, ελέγχοντας τους πληθυσμούς των τρωκτικών και εντόμων
Προστατεύουν τη δημόσια υγεία από τη διάδοση ασθενειών (Προστατεύουν τον άνθρωπο από τρωκτικά, όπως ποντίκια και αρουραίους, αλλά και αρθρόποδα όπως κατσαρίδες και τσιμπούρια, τα οποία είναι φορείς ασθενειών) και
Συμβάλλουν στην παραγωγή σημαντικών φαρμάκων (Τα δηλητήρια φιδιών χρησιμοποιούνται στην παραγωγή φαρμάκων κατά εγκεφαλικών και καρδιακών προσβολών και κατά εγκεφαλικών διαταραχών όπως επιληψία, ημικρανίες, κ.ά.)
Ακόμα και αν μας τρομάζουν τα φίδια πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι ανήκουν και αυτά στο περιβάλλον και μας προσφέρουν πολλά, οπότε πρέπει να τα προστατέψουμε ώστε να συνεχίσουν να κάνουν αυτό για το οποίο υπάρχουν.
Φοιτήτρια στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Πηγές: herpetofauna.gr | Wikipedia | trap.gr