Από τα μονοπάτια των Αρχαίων Ραμνουσίων, στα χνάρια του τρένου των μεταλλείων σιδήρου Γραμματικού!
Ο αρχαίος δήμος του Ραμνούντος ανήκε στην Αιαντίδα φυλή και ήταν ένας εύπορος δήμος, όπως ανακαλύπτουν οι αρχαιολογικές ανασκαφές. Στον αρχαιολογικό χώρο ο επισκέπτης μπορεί να δει τον ναό της Νέμεσης, το φρούριο και τμήμα της αρχαίας οδού που ερχόταν από τον Μαραθώνα και διέτρεχε την κοιλάδα του Λιμικού, καθώς επίσης και τους ταφικούς περίβολους εκατέρωθεν της οδού, που ανήκαν σε επιφανείς κατοίκους της πόλης. Η ονομασία της πόλης οφείλεται στο θάμνο Ράμνο, που συναντιέται στην περιοχή.
Στην Τοσκάνη της Αττικής
Η κοιλάδα του Λιμικού βρίσκεται στο ΒΑ μέρος της Αττικής, προστατευόμενη από λόφους, με διέξοδο προς τον Νότιο Ευβοϊκό από το χώρο του αρχαιολογικού χώρου του Ραμνούντα.
Σ’ αυτόν το ιστορικό και πανέμορφο τόπο συναντηθήκαμε για να περπατήσουμε. Αμπέλια, ελαιώνες, μποστάνια κι ένα ιδιαίτερο ανάγλυφο του εδάφους, προσομοιάζουν την περιοχή, ας μας επιτραπεί ο όρος, με την Τοσκάνη της Κεντρικής Ιταλίας! Ας πεζοπορήσουμε λοιπόν στην Τοσκάνη της Αττικής!
Αφήνουμε τα οχήματά μας στο χώρο στάθμευσης του αρχαιολογικού χώρου και οδεύουμε προς τον χωματόδρομο δίπλα στην περίφραξη, δίπλα στα ταφικά μνημεία των αρχαίων Ραμνουσίων, δίπλα στους πανέμορφους ράμνους! Περνάμε μπροστά από τη χιλιόχρονη βελανιδιά, που δεσπόζει στο τοπίο, και συνεχίζουμε προς τον μικρό οικισμό του Ραμνούντα, τον οποίο αφήνουμε ακολουθώντας αριστερή πορεία στην διασταύρωση που θα συναντήσουμε. Η αρμονία των σχημάτων και χρωμάτων των αμπελώνων και των ελαιώνων μας συνοδεύουν στην πορεία μας. Οι λόφοι γύρω μας κατάφυτοι από πεύκα φέρνουν στην μύτη μας μεθυστικό αέρα με άρωμα ρετσινιού.
Στα 620 μ. θα συναντήσουμε την επόμενη διασταύρωση, μέσα σε μια συστάδα μεγάλων πεύκων, εδώ θα ακολουθήσουμε δεξιά πορεία και θα κατηφορίσουμε έχοντας αριστερά μας το μεγάλο μαντρί, μετά τη ρεματιά, καθώς και τους ήχους από τα βελάσματα των προβάτων και τα έντονα γαβγίσματα των τσοπανόσκυλων. Μόλις ο δρόμος αρχίσει να γίνεται ανηφορικός κι έχοντας διανύσει 1.010μ., στρίβουμε δεξιά, ανεβαίνουμε στο εγκαταλειμμένο χωράφι και κινούμαστε στο εμφανές μονοπάτι που ξεκινά πλάι στην μικρή ελιά. Σε 150 μ. θα βρεθούμε στην αβαθή, σε αυτό το σημείο, κοίτη της ρεματιάς Χώνη ή Χούνη, και θα συνεχίσουμε στην ανηφορική πλαγιά, τραβερσάροντας προς τα δεξιά. Μόλις περάσουμε το πολύ μεγάλο πεύκο θα ανέβουμε το εμφανές μονοπατάκι ως τον χωματόδρομο.
Έχουμε περπατήσει 1.260μ. και βρισκόμαστε στο δρόμο που ακολουθούσε η γραμμή του τρένου που έφερνε το σιδηρομετάλλευμα από τα μεταλλεία του Γραμματικού στο λιμάνι φόρτωσης του στα πλοία, στο Λιμνιώνα.
Σε όλη τη διαδρομή από εδώ και πέρα είναι εμφανείς οι παρεμβάσεις που έγιναν, προκειμένου το σιδηρομετάλλευμα να φτάνει με ασφάλεια στο τερματικό σημείο. Πετρόχτιστα τοιχία αντιστήριξης και γεφύρια, μας μεταφέρουν σε μια άλλη εποχή, που στο δρόμος μας αντηχούσαν τα στριγκλίσματα των φρένων του τρένου και τα αγκομαχητά του στην ανηφορική επιστροφή του στα μεταλλεία.
Στα δεξιά μας βρίσκεται σε όλη τη διαδρομή μας προς τη θάλασσα, η μικρή βαθιά χαράδρα της ρεματιάς Χούνης, πευκόφυτη στις απότομες πλαγιές της. Η χαράδρα έχει έξοδο κάτω από τα τείχη του φρουρίου του αρχαίου Ραμνούντα και σίγουρα βοηθούσε στη φυσική οχύρωση της πόλης.
Ο δρόμος είναι πλέον κατηφορικός, χωματόδρομος με πολλές πέτρες, αλλά η ματιά μας ατενίζει τη θέα του Ευβοϊκού που μοιάζει σαν μια τεράστια λίμνη μπροστά μας. Στα δεξιά μας φαίνεται το ανασκαμμένο φρούριο κι η οχυρή πόλη του Αρχαίου Ραμνούντα, στην εκβολή της ρεματιάς το εκκλησάκι της Αγίας Μαρίνας Γραμματικού, στο Τσουρλονέρι.
Στη διασταύρωση στα 2.550μ. στρίβουμε αριστερά και κατευθυνόμαστε προς τον Λιμνιώνα. Το δροσερό αεράκι που έρχεται από τον Ευβοϊκό και οι σκιάσεις των πεύκων, κάνουν ευχάριστη την διαδρομή μας.
Το μπλε της θάλασσας παίζει κρυφτό με το πράσινο των πεύκων.
Το τοπίο σε λίγο αλλάζει. Η θέα προς τη θάλασσα και τις βραχώδεις ακτές είναι πιο καθαρή και στο βάθος φαίνονται οι πετρόχτιστες κολώνες της παλιάς γέφυρας φόρτωσης του μεταλλεύματος, που σαν δόντια ξεπροβάλουν από την επιφάνεια του νερού.
Στα 3,8 χλμ. θα συναντήσουμε αριστερά μας το μελισσοκομείο του Ζαχαρία. Αν τον πετύχουμε εκεί είναι ευκαιρία να αγοράσουμε το αγνό και γευστικότατο μέλι του. Έξω από το κτίριο υπάρχουν κυψέλες, μελισσοκομικά εργαλεία και πολύβουες μέλισσες.
Στη διχάλα, στα 100 μ. θα πάμε δεξιά και θα κατηφορίσουμε προς τον Λιμνιώνα. Αν είμαστε τυχεροί θα κόψουμε ώριμα φραγκόσυκα που φύονται στην άκρη του δρόμου. Όσο πλησιάζουμε τα σπίτια του οικισμού τα δυνατά γαβγίσματα του άκακου γίγαντα, ενός τσοπανόσκυλου, θα μας καλωσορίσουν και θα μας θυμίσουν ότι αυτός είναι ο χώρος του.
Τα λίγα κομμάτια ακατέργαστου σιδηρομεταλλεύματος που συναντήσαμε στο μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής μας, γίνονται πλέον πολύ περισσότερα. Το χώμα αλλάζει χρώμα και γίνεται σκούρο καφέ. Το τοπίο μοιάζει με σκηνικό ταινίας, τίποτα δεν είναι ίδιο μ’ ότι συναντήσαμε ως τώρα στη διαδρομή μας.
Ο μικρός γραφικός κολπίσκος του Λιμνιώνα, με τις δυο τρεις ψαρόβαρκες και τα μικρά σπιτάκια, έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το απόκοσμο τοπίο του μέρους που κατέληγε το σιδηρομετάλλευμα.
Το τούνελ όπου γύριζε το τρένο για το ταξίδι της επιστροφής στέκει σαν τεράστιο φίδι στην άκρη της ακτογραμμής. Έχει πλέον μετατραπεί σε σπίτι και στάβλο. Απ’ έξω βόσκουν δύο συμπαθητικά γαϊδουράκια, κατσίκια, πρόβατα, κότες, γαλόπουλα και χήνες.
Από τη γέφυρα μεταφόρτωσης έχουν μείνει οι τρεις τεράστιες κολώνες. Το μυαλό παίζει παιχνίδια, περιμένοντας να φτάσει το τρένο και να ξεφορτώσει στο αραγμένο πλοίο. Οι φωτογραφικές μηχανές έχουν πάρει φωτιά, το μέρος είναι ιδανικό για αποτύπωση στην ψηφιακή μνήμη, αλλά και στη δική μας μνήμη!
Έχοντας περπατήσει 4,2 χλμ. καθόμαστε για ξεκούραση στο πετρόχτιστο πεζούλι. Είναι η ώρα που ο οργανισμός απαιτεί την φόρτισή του με ενέργεια. Τα σακίδια ανοίγουν και η παρέα σταματά να μιλά για λίγη ώρα. Όταν η συζήτηση ξαναρχίζει όλα περιστρέφονται στη μοναδικότητα του τοπίου.
Με βαριά καρδιά παίρνουμε το δρόμο της επιστροφής, τον ίδιο δρόμο που ήρθαμε, μόνο που τώρα έχουμε μπροστά μας ήπια ανηφόρα. Όταν φτάνουμε στο σημείο που το πρωί τραβερσάραμε, μετά από 2.940μ., κατεβαίνουμε την απότομη πλαγιά ως τη ρεματιά και γνωρίζουμε ότι είμαστε μια ανάσα από το τέλος της διαδρομής. Εδώ θέλει προσοχή γιατί οι ασταθείς πέτρες και το επικλινές του εδάφους, μπορεί να οδηγήσουν σε γλίστρημα και πτώση.
Σε λίγο περπατάμε ανάμεσα στους αμπελώνες, αφήνουμε πίσω μας την τεράστια βελανιδιά και βλέπουμε τον αρχαιολογικό χώρο και τα οχήματά μας. Μπαίνουμε κάτω από τη σκιά των δένδρων και κάνουμε απολογισμό της πεζοπορικής εμπειρίας μας.
Περπατήσαμε 8,4 χλμ. σε 3 ώρες.
Μέσα από τις κουβέντες μας βγαίνουν οι εικόνες όλης της διαδρομής. Με χαμόγελα κι ευχές να συναντηθούμε γρήγορα ξανά αποχαιρετιζόμαστε. Άλλη μια όμορφη εξόρμηση των Μαραθώνιων Μονοπατιών ολοκληρώθηκε!
Ακολουθείστε τα βήματά μας!
Περικλής Θ. Βυλτανιώτης
Συνοδός Βουνού