Σμύρνη - 100 χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή | Αφηγείται η κα. Αθηνά Τσιμήνη
Έγινε ενημέρωση: 31 Δεκ 2021
Σε λίγες μέρες μπαίνει το 2022 και συμπληρώνονται 100 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή. Η μεγαλύτερη τραγωδία του σύγχρονου ελληνισμού, είναι ένα ιστορικό γεγονός χαραγμένο στη συλλογική μνήμη της χώρας μας και παράλληλα έχει παραλειφθεί σοκαριστικά στην αφήγηση της Παγκόσμιας Ιστορίας.
Η Σμύρνη σβήστηκε από το χάρτη
Οι πόλεις των ακτών της Μικράς Ασίας αποτελούσαν κοιτίδα πολιτισμού, πατρίδα πολλών εθνοτήτων – Ελλήνων, Τούρκων, Αρμένιων, Ευρωπαίων, Αμερικάνων – και θρησκευμάτων, με τη Σμύρνη να είναι το πετράδι της Ανατολής, ανάμεσα τους. Μια από τις πλέον συγκλονιστικές τραγωδίες του 20ου αιώνα επιτελούνταν επί δυο εβδομάδες στη Μικρά Ασία. Σε μια ανθρωπιστική καταστροφή πρωτόγνωρης κλίμακας, «Η Σμύρνη σβήστηκε από το χάρτη», όπως το έθεσαν οι New York Times.
Πρόσφατα βρεθήκαμε στο Κάτω Σούλι για να μιλήσουμε με την κυρία Αθηνά Τσιμήνη, του γένους Βλαχάκη. Η κα. Τσιμήνη είναι απόγονος προσφύγων από την Μικρά Ασία. Γεννήθηκε και έζησε στο Κάτω Σούλι, με τις μνήμες της πλούσιας ζωής στα μικρασιατικά παράλια να ζωντανεύουν γύρω της. Μοιράστηκε μαζί μας μερικά από όσα θυμάται από τις μνήμες των γονιών, της οικογένειας και των συμπατριωτών της.
Κυρία Αθηνά, ποια χρονιά κατέφθασαν οι γονείς σας στην Ελλάδα;
Ανήμερα του Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου του ’22 έφυγε από τη Σμύρνη όλη μου η οικογένεια. Οι γονείς μου ήταν τότε αρραβωνιασμένοι, 15 χρονών η μητέρα μου και 19 ο πατέρας μου.
Πως λεγότανε η τοποθεσία που μένανε στη Μικρά Ασία; Έχετε πάει έκτοτε;
Οι γονείς μου ήταν από τον Τσεσμέ - Çeşme ή Κρήνη στα ελληνικά κι από το Χορόσκιοϊ - Horozköy (κοντά στη Σμύρνη). Εγώ δεν έχω πάει ποτέ να δω τα μέρη που γεννήθηκαν οι γονείς μου, αν και ήταν κάτι που το επιθυμούσα. Όπως μας έλεγαν ήταν πλούσια μέρη, δεν τους έλειπε τίποτα.
Ο ελληνικός στρατός εκδιώχθηκε από τα ενδότερα της Μικράς Ασίας ως τα παράλια της από τον Τουρκικό στρατό, με αρχηγό τον Κεμάλ, ο οποίος αργότερα πήρε το προσωνύμιο Ατατούρκ.
Ο Τουρκικός στρατός έκανε την είσοδο του στη Σμύρνη στις 9 Σεπτεμβρίου 1922. Το 1922 η Σμύρνη μόνο, δίχως τα προάστια και τα τριγύρω χωριά, αριθμούσε 165.000 Έλληνες. Από το συνολικό ελληνικό πληθυσμό της Μ. Ασίας, υπολογίζεται ότι 200.000 άνθρωποι κατέφυγαν στη Σμύρνη το Σεπτέμβρη του 1922, ενώ συνολικά σκοτώθηκαν πάνω από 100.000.
Πως έγινε ο διωγμός; Ήταν τόσο βίαιος όπως στη Σμύρνη;
Η οικογένεια μου είχε κλειστεί στην εκκλησία της Αγίας Φωτεινής και από εκεί στη συνέχεια πήγαν στο λιμάνι για να μπουν στις βάρκες και μετά στο καράβι. Τον πατέρα τον είχε ντύσει η γιαγιά μου γυναίκα. Είχε κόψει τρίχες από την ουρά του αλόγου τους και του είχε βάλει μαλλιά, για να τον γλυτώσει.
Οι Τούρκοι πάνω στ’ άλογα έσφαζαν, δεν λογάριαζαν τίποτα. Η οικογένεια πατούσε πάνω στα αίματα, παντού σφαγμένοι, εικόνες αξέχαστες από την θηριωδία των Τούρκων. Πριν μπουν στη βάρκα ένας Τούρκος αναγνώρισε τον πατέρα, πως ήταν άνδρας ντυμένος γυναίκα και τότε η γιαγιά μου έβγαλε μια αρμαθιά πεντόλιρα και του τα έδωσε εκλιπαρώντας τον.
«Αν έχεις μάνα δώστης να, αν έχεις γυναίκα φόρεσε της να, μόνο άσε το παιδί μου»
Ευτυχώς ο Τούρκος πήρε τις λίρες και άφησε το πατέρα μου να διαφύγει μαζί με τους υπολοίπους.
Οι γονείς σας εγκαταστάθηκαν εξ' αρχής στην Αττική και πιο συγκεκριμένα στο Κάτω Σούλι;
Όταν έφυγαν από τη Σμύρνη, το καράβι τους έβγαλε πρώτα στην Καλλονή της Μυτιλήνης. Εκεί οι Μυτιληνιοί δεν τους καλοδέχτηκαν, βλέπεις τα καράβια έφερναν συνέχεια πρόσφυγες. Έδιωξαν το καράβι και έτσι βρέθηκαν στην Κρήτη. Εκεί στο Ηράκλειο, στην Αγ. Φωτεινή αν δεν κάνω λάθος, παντρεύτηκαν οι γονείς μου.
Μετά από λίγο καιρό, οι γονείς μου και ένας αδελφός του πατέρα μου ήρθαν Πειραιά, ενώ ένας αδελφός και μια αδελφή του πατέρα μου παρέμειναν στην Κρήτη, στο Ηράκλειο. Ο θείος παρέμεινε στην Κοκκινιά και οι γονείς μου ήρθαν στο Μαραθώνα. Εκεί μαζί με άλλους πρόσφυγες από Βουτζά, Σεβδίκιο, Ατάλεια, έμειναν σε σπίτια που τους έδωσε το κράτος, έγινε ένας συνοικισμός και υπάρχει μέχρι σήμερα. Στο Κάτω Σούλι ήρθαν λίγο αργότερα όταν το κράτος απαλλοτρίωσε χωράφια που ανήκαν στην οικογένεια Μπενάκη, τους έδωσε χωράφια να καλλιεργήσουν, όπου μετά έφτιαξαν και τα σπίτια τους για να εγκατασταθούν μόνιμα πλέον.
Πως ήταν οι συνθήκες ζωής σας τα πρώτα χρόνια; Το ελληνικό κράτος σας πρόσφερε στήριξη;
Το κράτος βοήθησε με το να δώσει σπίτια και γη αλλά παρόλα αυτά δυσκολεύτηκαν τα πρώτα χρόνια. Η οικογένειά μου είχε φέρει κρυφά μαζί της ελάχιστα πράγματα - την εικόνα του Αγ. Χαραλάμπου που είχαν πάντα μαζί τους, ένα μπόγο με ρούχα και ότι μπόρεσαν από χρυσαφικά και λίρες. Άλλωστε είχαν δώσει τα περισσότερα στον Τούρκο για να γλυτώσει ο πατέρας μου.
Άνθρωποι νοικοκυραίοι βρέθηκαν ξαφνικά με πολύ λίγα υπάρχοντα, όμως ήταν άξιοι όλοι οι πρόσφυγες και έφτιαξαν περιουσίες. Παρά τις δυσκολίες, τις γυναίκες τους τις είχαν νοικοκυρές στο σπίτι, δεν τις άφησαν να δουλέψουν σε ξένα χέρια.
Πως θυμάστε την παιδική σας ηλικία; Πώς σας αντιμετώπιζαν οι 'Ελληνες εδώ; Υπήρχε στίγμα;
Όλα τα παιδιά των προσφύγων που γεννήθηκαν στην Ελλάδα μεγάλωσαν με τις ιστορίες από τη ζωή στη Μικρά Ασία. Ακόμα και τα παιδιά των παιδιών αυτών έτσι μεγάλωσαν. Η μάνα μου θυμάμαι καθόταν στο τζάκι μαζί με άλλες γυναίκες, γύρω γύρω τα εγγόνια, και να τους διηγούνται τη ζωή στη Μικρά Ασία και τα όσα πέρασαν με τον ξεριζωμό.
Ακόμα και πριν λίγα χρόνια Τούρκους μας αποκαλούσαν. Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι όμως το ίδιο. Υπήρχαν άνθρωποι που μας καλοδέχτηκαν και μας στήριξαν.
Όταν οι Έλληνες ζούσαν στη Μικρά Ασία με τους Τούρκους ήταν φίλοι, ζούσαν ειρηνικά άσχετα με ότι έγινε το 22'.
Έχετε συνήθειες και παραδόσεις της Μικράς Ασίας ζωντανές μέχρι σήμερα;
Αυτό που έχουμε κρατήσει έως σήμερα είναι το χοιρινό με σέλινο τα Χριστούγεννα, τα φοινίκια (μελομακάρονα), οι κουραμπιέδες. Παστουρμάς, ξηροί καρποί κυρίως φουντούκια ήταν επίσης απαραίτητα τις μέρες των Χριστουγέννων.
Κατερίνα Ζυγουράκη
Ευχαριστούμε για τη συνέντευξη την κα. Αθηνά Τσιμήνη, και την κόρη της Ευαγγελία Τσιμήνη, πρόεδρο του Εξωραϊστικού Εκπολιτιστικού Συλλόγου "Μιλτιάδης" Κάτω Σούλι Μαραθώνα
Πηγή: mixanitouxronou.gr