Τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά, πολλοί τα έχουν συνδυάσει με ξεκούραση, φαγητό, τραπέζια με συγγενείς και φίλους. Ήταν άραγε έτσι, πριν χρόνια; Πώς γιόρταζαν τα Χριστούγεννα οι Μακρηνοί και οι Λιβισιανοί της Μ. Ασίας;
Θα ταξιδέψουμε στον χρόνο και θα μεταφερθούμε σ΄ ένα μακρηνο-λιβισιανό σπίτι. Η νοικοκυρά του σπιτιού, την εβδομάδα πριν τα Χριστούγεννα, ετοιμάζει το σπιτικό της, ασβεστώνει (σαββατιάνει), πλένει, σιδερώνει, μαγειρεύει, έτσι ώστε να είναι έτοιμα και καθαρά την ημέρα των Χριστουγέννων.
Φαγητό
Την περίοδο αυτή ζύμωναν Χριστόψωμο και συνήθως το έφτιαχναν μέσα σ΄ένα ταψί, σχηματίζοντας από την πάνω πλευρά έναν σταυρό. Τοποθετούσαν επίσης καρύδια στις 4 πλευρές του σταυρού και στο κέντρο.
Ένα Χριστουγεννιάτικο μακρηνο-λιβισιανό τραπέζι είχε γαλοπούλα βραστή, σούπα με ρύζι και αυγολέμονο. Την επόμενη μέρα έψηναν κρέας χοιρινό καπαμά με μυρωδικά, (πολλές φορές ψημένο με κυδώνια) ή κρέας στα κάρβουνα. Την περίοδο εκείνη επίσης, των γιορτών αλλά και των αποκριών, πραγματοποιούνταν τα χοιροσβάγια, δηλαδή, σφαγή χοιρινών. Κατά βάση τα χοιρινά τα έφερναν οι Τούρκοι, επειδή εκείνοι δεν έτρωγαν χοιρινό κρέας.
Χριστουγεννιάτικα γλυκά
Τα μελομακάρονα και οι κουραμπιέδες, φοινίκια και κουρπαγιάδοι αντίστοιχα, όπως τα αποκαλούσαν οι μακρηνο-λιβισιανοί, αποτελούσαν ένα κλασικό χριστουγεννιάτικο γλυκό.
Τα φοινίκια ήταν γεμιστά με καρύδια ή αμύγδαλα, τα μέλωναν με μέλι και τα πασπάλιζαν μ΄ένα μείγμα αρωματικών μπαχαρικών (κανέλα, αμύγδαλα, καρύδια, γαρύφαλλο, μοσχοκάρυδο) και με σουσάμι τηγανισμένο. Όλα τα υλικά τα χτυπούσαν σε γουδί.
Ακόμη, έφτιαχναν σιροπιαστά γλυκά όπως ο μπακλαβάς, τα μοσκοκούμπια, το σαραγλί κλπ.
Μελομακάρονα και Κουραμπιέδες από το ζαχαροπλαστείο Νεφέλη
Κάλαντα των Χριστουγέννων
Την παραμονή των Χριστουγέννων, μικροί και μεγάλοι, άρχιζαν από το πρωί και σταματούσαν το βράδυ, να τραγουδούν τα κάλαντα ( Χριστός γενάται σήμερον- εν Βηθλεέμ τη πόλει κλπ.)
Δεν ρωτούσαν «να τα πούμε;» Τα έλεγαν, και τους πρόσφεραν γλυκά ή μικρά νομίσματα στα παιδιά, ενώ τους μεγάλους τους «τράτερναν» γλυκά, ρακί κλπ. Απαραίτητα, αυτοί που έλεγαν τα κάλαντα, θα τέλειωναν με την ευχή:
«Σ΄αυτό το σπίτι πούρθαμε – πέτρα να μη ραγίσει».
Φαίη Παπαλά
Φοιτήτρια Ιστορίας Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών
Πηγή: «Λαογραφικά Μάκρης και Λιβισίου Λυκίας Μ. Ασίας», Μιχάλης Π. Δελησσάβας, Εκδόσεις: Δρόμων, Αθήνα 2002